Atipik Hücre; Değişken yapılı, herhangi bir grup içerisinde değerlendirilemeyen, normal hücrelerde çekirdek-sitoplazma oranlarında bozulma ile oluşan hücrelerdir. Kısaca normalin dışında özellik gösteren hücreler oldukları söylenebilir. 1985 yılında lenfositler üzerinde çalışan Stein ve arkadaşları tarafından fark edilmiş ve anaplastik hücre olarak da adlandırılmıştır. Çoğu zaman kansere dönüşmeyen daha çok tümöre neden olan bu hücrelerin yakın takibi sağlık açısından önemlidir.

Ascus olarak adlandırılan ve önemi bilinmeyen atipik hücrelerin tespitinde Anormal Smear Testi kullanılır. Testin yapılması ve atipik hücrenin varlığının fark edilmesinden itibaren 1 ay içinde test yeniden tekrarlanır. Eğer ki ikinci testte Ascus hala devam ediyorsa biopsi ya da duruma göre kolonoskopi uygulanması gerekebilir. Kolposkopik değerlendirme ve HPV tiplendirmesi açısından HPV DNA testi de istenen önemli diğer testler arasındadır. Bu testler anlamı belirlenemeyen hücre değişikliklerinin gerçek nedenini bulmaya yönelik olarak yapılır. Hasta takibi boyunca 2 yıl içinde yaklaşık her 3-6 ayda bir Smear testi tekrarlanabilir. Testlerin tekrarı ve hasta takibi 3 test üst üste normal sonuç alınana kadar devam eder.

Atipik hücreler kanserojen etkilere dayalı olarak da oluşabilmektedir. Bu kanserojenler sindirim, solunum ya da deri yoluyla vücudumuza girerek hücrelerde bozulmalara neden olur. Örneğin, aşırı radyasyona maruz kalmak hücre bozulmalarına direk neden olan kanserojen bir etkidir. Çernobil kazası sonrası bölgedeki incelemelerde hücre yapısında bozulmalar görülen pek çok vaka ile karşılaşılmıştır. Bunlar sadece kansere değil mutasyona da neden olan atipik hücre bozulmalarıdır. Kalıcı hasarlara yol açabilirler. Tedavileri şu anki teknoloji ile mümkün değildir.

Yine radyasyon, çevre etkenleri, genetik yapının yatkın olması ile ortaya çıkan atipik hücre hastalıklarından biri de tümörlerdir. Tümörler, atipik hücrelerin belli bir sıralama olmadan hızla çoğalması ile meydana gelen doku fazlalıklarıdır. Şayet bu tümörler bulunduğu bölgede yayılma, başka doku ve organlara sıçrama eğilimi içindeyse halk arasında kötü huylu olarak da bilinen habis tümörler olarak anılırlar. Tedavi edilmeleri gerekir. Tedavileri atipik hücrelerin türü ve bulunduğu yere göre değişebilir. İlaçla tedavi, ışın tedavisi ya da doktorun gerekli gördüğü durumlarda cerrahi operasyon gerekebilir. Oldukları bölgeden dışarı çıkmayan ve fazla doku hasarına neden olmayan tümörler ise iyi huylu tümörlerdir. Eğer ağrı, sızı ya da estetik bir kaygı yoksa iyi huylu tümörlerin tedavi edilmesi zaruri değildir.

Meme ve rahim ağzı kanserleri de atipik hücre bozulmalarının arttığı hastalıkların başında gelir.

Meme kanseri sırasında; hormon ve hormon benzeri maddelerin sürekli ve değişen etkileri sonucunda süt bezleri ve süt kanallarını döşeyen hücreler değişmeye başlar. Bu normalin dışında gelişim göstererek değişen hücrelerin artması genetik yapılarda bozulmaya neden olarak kansere dönüşebilir.

Rahim ağzı atipik hücre değişimleri, Rahim ve rahim ağzı çevresinde düzensiz hormon salgıları ya da hormon değişimlerinin etkisiyle atipik hücreler görülebilir. Bunlar her zaman kanser riski taşımayabilir örneğin rahim iç duvarının normalden fazla kalınlaşması atipik bir hücre rahatsızlığıdır, tedavi edilmezse kanser öncülü olabilir. Önemi belirlenemeyen atipik hücrelerin rahim ağzındaki varlığı HPV enfeksiyonu belirtisi olabilir. Rahim ağzı kanseri teşhisi atipik glandüler hücrelerin varlığının tespiti ile konulur. Bu yüzden düzenli testler ve doktor kontrolü atipik hücrelerin tespiti ve teşhisi açısından önemlidir.