Kök Hücre Nasıl Elde Edilir
Kök hücre, işlevsel olarak farklılaşmamış, yani vücudun herhangi bir organ ya da dokusunda özel bir görev yapabilmek için tam olarak olgunlaşmamış, kendini yenileme kapasitesine sahip karmaşık bir yapıya sahip olan ve bütün çok hücreli canlıların doku ve organlarında bulunan öncül hücrelerdir.
Kök Hücre Kaynakları
Günümüzde kök hücre elde etmek için en çok kullanılan kaynaklardan biri kemik iliğidir. Kemik iliği, kan hücrelerini bolca üreten bir yapıya sahiptir. Nakil amacıyla alınan kök hücreler, kemik iliği dışında göbek kordonu, bebek dişi, yağ ve kandan da elde edilebilmektedir. Kişiye kök hücre nakli kendi hücrelerinden yapılacaksa otolog, başka birisinden kök hücre alınarak yapılacak olan nakillerse allojeneik olarak adlandırılır. Kök hücre kaynakları embriyonik, fetal ve erişkin kök hücreler olmak üzere üç sınıfta toplanabilir.
- Embriyonik kök hücreler: Döllenmeyi takip eden 5 gün içinde zigotun merkezindeki hücre kümesi embriyonik kök hücreleri meydana getirir. Bu kök hücreler, tüm yetişkin hücre tiplerine dönüşme kabiliyetine sahiptir ve totipotent hücreler olarak adlandırılırlar.
- Fetal kök hücreler: Döllenmeyi takip eden 7. ve 8. haftalar fetal dönemdir. Embriyonik kök hücrelere göre tüm yetişkin hücre tiplerine dönüşemezler ve pluripotent hücrelerdir. Fetal dönemde embriyodan alınan kök hücre örneklerinin farklı hücre tiplerine dönüşme kabiliyeti sınırlıdır.
- Erişkin kök hücreler: Kemik iliğinden alınan kök hücrelerdir. Hasar görmüş böbrek, kalp, karaciğer ve akciğer gibi organların yenilenmesinde kullanılmaktadır. Erişkin kök hücrelerin başlıca özellikleri şunlardır:
- Kendiliğinden uygun büyüme ortamına yerleşme özelliği vardır.
- Başka tür hücrelerle kaynaşarak yeni hücreler üretebilir.
- Kendini yenileyebilir.
- Hasar gören dokuyu onararak ona işlevselliğini yeniden kazandırabilir.
- Unipotent olan bu hücreler tek bir yönde farklılaşabilme kabiliyetine sahiptirler. Örneğin, beyinden elde edilen kök hücrelerin yalnızca sinir hücresine dönüşmesi, hücrelerin tek bir yöne farklılaşabilmesi açısından verilebilir.
Kök Hücrelerin Elde Edilme Yöntemleri
- Kandan kök hücre elde etmek: Damarlarda dolaşan kandan kök hücre elde etmek için kişiye bazı ilaçlar verilerek kemik iliği uyarılır. Kemik iliğindeki hücrelerin damar içinde dolaşan kana geçmesi beklenir. Yaklaşık 2-3 gün içinde aferez adı verilen yöntemle kök hücreler toplanarak gereksinimi olan hastaya nakledilir. Eğer bu kök hücreler kişinin kendisi için alındıysa yıllarca saklanabilir, fakat başkasına nakledilecek olan kök hücreler hastaya en kısa zamanda verilmelidir ve bekletilmemelidir.
- Göbek kordon kanından kök hücre: Göbek kordon kanından elde edilen kök hücreler, kemik iliğine nazaran daha çabuk erişilebilir ve kemik iliğindeki benzer kök hücrelere oranla daha hızlı uyum sağlayarak çoğalabilme kabiliyetine sahiptir.
- Bebek dişinden kök hücre: Bebek dişinin altından alınan etsi yapıdan üretilen kök hücrelerdir. Kültür ortamında birçok erişkin kök hücreden daha iyi çoğalma kabiliyetine sahip oldukları fark edilmiştir. Farklı dokulardaki hasarların onarımında etkili olabilirler. Hala farklı hücreler üzerindeki çoğalma kabiliyetleri araştırma konusudur.
- Yağ hücrelerinden kök hücre: Otolog kullanımlarda kişiden alınan yağdan da kök hücre üretilebilmektedir. Başkasına nakil yapılamayan bu kök hücreler de yıllarca saklanabilir.
Sonuç
Kök hücreler, tıbbın pek çok alanında devrim niteliğinde yenilikler getirmiştir. Farklı kaynaklardan elde edilen kök hücreler, çeşitli hastalıkların tedavisinde ve organların yenilenmesinde kullanılmaktadır. Bu nedenle, kök hücre araştırmaları ve uygulamaları gelecekte daha da önem kazanacaktır.
|
Beşaret
19 Temmuz 2024 CumaKök hücrelerin kemik iliğinden alındığını biliyordum ama bebek dişinden de alınabileceğini yeni öğrendim. Bebek dişinden kök hücre elde edilmesi nasıl bir süreç gerektiriyor ve bu kök hücreler hangi hastalıkların tedavisinde kullanılabiliyor?
Cevap yazAdmin
19 Temmuz 2024 CumaBeşaret,
Bebek dişlerinden kök hücre elde edilmesi gerçekten ilginç bir konudur. Bebek dişlerinden kök hücre elde etme süreci, dişin doğal olarak düşmesinden sonra steril bir ortamda toplanmasıyla başlar. Ardından özel laboratuvar koşullarında dişin içindeki pulpa dokusundan kök hücreler izole edilir ve çoğaltılır. Bu süreç, yüksek teknoloji gerektiren laboratuvar çalışmaları içerir ve dikkatli bir şekilde yapılması gereken aşamalardan oluşur.
Bu tür kök hücreler, özellikle diş ve çene hastalıklarının tedavisinde, bazı nörolojik hastalıkların iyileştirilmesinde ve hatta kalp hastalıkları gibi daha geniş bir yelpazede kullanılma potansiyeline sahiptir. Araştırmalar hâlâ devam ediyor fakat kök hücrelerin tedavi edici gücü, gelecekte daha pek çok hastalığın çözümü olabilir.
Saygılar,