Çevresel Sinir Sistemi
Çevresel sinir sistemi, beyin ve omurilik sinirleri dışında kalan sinir sistemidir. Diğer adı periferik sinir sistemi olarak geçmektedir. Çevresel sinir sistemi beyin ve omurilik ile diğer organlar arasındaki iletişimi sağlayan sinirlerden meydana gelmektedir. Çevresel sinir sisteminin 12 çifti beyinden, 31 çifti ise omurilikten çıkmaktadır.
Bunları ayrı olarak inceleyebiliriz.
Beyinden çıkan sinirler
Bu sinirler kafa bölgesinde bulunan kasları ve duyu organlarını sinirsel açıdan kontrol etmektedirler. Bu sinirlerin içerisinde bulunan nervus vagus siniri otonom sinir sisteminin bir kısmını kontrol etmektedir. Beyin bölgesinden çıkan sinirler içerisinde en önemli olanıdır. Bu sinirler içerisindeki nervus trigeminus, çiğneme kasları, alt göz kapağı kasları, burun mukozası, dişler, yanaklar çene ucu, yüzün bir bölümü, alt ve üst çene ve dudaklar olarak yüz kafa kısmının büyük bölümünü kontrol etmektedir. Nervus vestibulocochlearis, kulak, duyma ve dengenin sağlanmasından sorumludur.
Omurilik sinirleri
Çevresel sinir sisteminin, diğer bölümü omurilik sinirleridir. Bu sinirler omurilikteki arka kök ve ön kök bölgelerinden 31 çift sinir çıkar. Buradaki ön kök bölgesinden çıkan sinirlerde meydana gelen tahribat, sinirlerin iletişim sağladığı bölgenin felç olmasına neden olmaktadır. Buna karşın arka kökten çıkış yapan sinirlerde oluşan hasar felç noktasına gelmez.
Fakat duyu organlarının görevini yapması engellenmektedir. İnsanlarda bulunan en büyük ve en uzun sinir lifi omurilikten başlayıp bacaklara kadar uzanan siyatik siniridir. Buradan çıkan sinirler refleks yaylarını oluştururlar. Organizmanın vermiş olduğu hızlı tepkiler bu refleksler sayesinde oluşmaktadır. Buna kalıtsal refleks denmektedir. Şartlı refleks denilen refleks birden fazla duyu organının meydana getirdiği tepkisel davranıştır.
Çevresel sinir sisteminin bölümleri- Otonom sinir sistemi, istemsiz hareketlerin oluştuğu bölümdür. Bu sistem içerisinde yalnızca motor sinirler bulunur. Bu sinirler organların hızlı veya yavaş çalışmasını sağlarlar. Beyin direk olarak otonom sisteme komut verememektedir. Buna rağmen sistemi kontrol etmektedir. Örnek olarak, kalbin çalışması, bağırsakların kasılması ve gevşemesine müdahale edilemez. Otonom sinir sistemi çalışma prensibinde, organlar üzerine parasempatik ve sempatik adı verilen motor nöronlarını bağlayarak kontrolü sağlar. Gövde içinden çıkan sinir lifleri omuriliğin etrafında sempatik gangliyona girer ve sinaps oluşturarak yeniden aksonla gideceği organa doğru ayrılır. Bu sinirler ter bezlerine, tükürük bezlerine, tüyleri dikleşmesini sağlayan kaslara ve göz irisine kadar gider.
- Çevresel sinir sisteminin, diğer bölümü olan somatik sinir sistemi ise istemli faaliyetlerin kontrolünü sağlar. Omurilik ve beyin bölgesinden çıkan sinir çiftlerinden meydana gelir. Bu sistemdeki duyu ve motor nöronlarını taşıyan sinir çiftlerinin bazıları duyu nöronlarını, bazıları ise motor nöronlarını ve bazıları ise her ikisini de taşır. Bu sistemdeki nöronlar hasar görür ve işlev göremez hale gelirse, kasların görevlerini yapması engellenmiş olur ve kaslarda körelme meydana gelir.
21.01.2024 23:51:55
Çevresel Sinir Sistemi ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
