Hücre zarının yapısı hakkındaki kuramlar dolaylı yollara dayanır. Yağda eriyen maddeler hücre zarından kolayca geçebildiğinden dolayı hücre zarının ince bir lipit tabakadan oluştuğu ileri sürülmüştür. Gorter ve Grendel 1902 yılında hücre zarını iki lipit tabaka kalınlığında olduğunu ileri sürmüşlerdir. Geçirgenlik, yüzey gerilimi, elektrik ve kimyasal özelliklerini göz önünde bulundurarak, Danielli ve Davson 1935'te hücre zarının simetrik zar modelini teklif etmişlerdir. Simetrik zar modeline göre, zarın yapısında tek tabakalı iki protein yaprağı arasında lipit molekülleri vardır. Lipit moleküllerinin polar uç kısımları dışa doğrudur ve protein tabakalarıyla örtülüdür. Moleküler yapıyla ikinci model ise Robertson tarafından teklif edilen asimetrik zar modelidir.

Asimetrik zar modelinde ise iki molekül kalınlığında protein tabakası, iki tarafında da tek molekül kalınlığında protein tabakası bulunmaktadır. İki modelde birbirine benzemektedir iki modeldeki tek fark birinci simetrik modelde ortada bulunan lipit molekül sırası veya tabakasının kalınlığı belli değildir. Yani iki ve ikiden fazla olan lipit tabakasına ait hiçbir kanıt yoktur. Oysaki asimetrik modelde ortada bulunan lipit molekül sırasının sayısı bellidir iki sıradır.

Daha sonraları ortaya çıkan teori ise Danielli-Davson'un bulduğu hücre zarı modelidir. Danielli-Davson'a göre polar kısmının bulunduğu bölge koyu, polar olmayan kısmı ise açık renktedir. Bu modelde hücre zarının fosfolipit elementlerin kimyasal özelliğinden dolayı iki tabakalıdır. Bu iki tabakalı yapı, plazma zarı dışında hücrenin sitoplazmada bulunan tüm zarlı yapılarında da görülebilmektedir. Bu modelde hücre zarının elektriksel ve pasif geçirgenlik yapılarını açıklamak yeterlidir. Bu modelde bununla beraber zardaki protein elemanlarının aktif taşınmasını açıklamak oldukça zordur.

Bu modelde hücre zarını tam olarak özelliklerini ortaya koyamamasından dolayı yeni zar modelleri teklif edilmiştir. 1972 yılında Singer ve Nicolson tarafından hücre zarını tüm özelliklerini açıklayan bir model ileri sürülmüştür. Bunun sonucunda mozaik zar modelleri ya da akışkan zar modelleri 1966 yılında Singer ve Leanard tarafında ortaya sürülmesine rağmen 1972 yılında yayınlanmıştır. Bu modelde fosfolipit tabakaları daha önceki hücre zarı modellerdekine benzer şekilde hidrofilik başları hücre zarının yüzeyine doğru, hidrofobik kuyrukları ise içe doğru sıralanır. Asıl diğer hücre zarlarından farkı proteinlerin dizilişidir. Bu modelde proteinler zarın hem iç hem dış yüzeyinde mozaik biçimde yayılırlar ve devamlı bir tabaka getirmezler. Hücre zarında bulunan zar proteinleri bu modelde yağ tabakasının her iki yüzünde olan ekstrinsik proteinler, yağın içine gömülmüş olan intrinsik proteinler olarak kabul edilmiştir. Birr lipit denizinde yüzen, protein ve glikoproteinlerden oluşmuş almaç denilen özel bölgelerle açılan bir model olarak mozaik zar modeli günümüzde geçerliliğini hala korumaktadır.

0 Yorum Yapılmış "Hücre Zarı"
Kayıtlı yorum bulunamadı ilk yorumu siz ekleyin